โรงพยาบาลชุมชนที่กระจายอยู่ในท้องถิ่นทั่วประเทศนั้น ถือเป็นสถานพยาบาลระดับฐานรากอันเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญ  ในการช่วยเหลือชุมชน และประชาชน ซึ่งการช่วยเหลือนี้  มิได้ครอบคลุมเพียงแค่ด้านสุขภาพ แต่ยังดูแลไปถึงการดำรงชีวิต

การสร้างอาชีพการเสริมความมั่นคงของครอบครัว อันนำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีของคนในชุมชน ด้วยความใกล้ชิดอยู่ใน พื้นที่ รับรู้ถึงปัญหาอย่างแท้จริง ที่ผ่านมาหลายสิบปีโรงพยาบาลชุมชนได้ให้ความช่วยเหลือชาวบ้านแก้ไขปัญหาต่าง ๆ

ซึ่งสอดคล้องกับสภาพชีวิตความเป็นอยู่ของแต่ละพื้นที่ที่มีความแตกต่างกัน อาทิ สอนอาชีพ สร้างรายได้ จ้างงาน อบรมคนในชุมชนให้รู้จักการดูแลผู้ป่วยและผู้สูงวัยที่บ้าน เป็นต้น สถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด 19 

เมื่อต้นปีที่ผ่านมา ถือเป็นบทเรียนหนึ่งที่เป็นเครื่องพิสูจน์ว่า โรงพยาบาลชุมชนนั้น  เป็นหน่วยงานสำคัญยิ่งในระดับท้องถิ่นที่ช่วยป้องกันการแพร่ระบาดได้เป็นอย่างดี 

ซึ่งประสบการณ์ครั้งนี้ สามารถปรับเป็นต้นแบบเพื่อเตรียมพร้อมรับมือการแพร่ระบาดของโควิด 19 ในระยะต่อไป รวมถึงโรคอุบัติใหม่ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้อีกด้วย 

            กลุ่มคนที่อยู่ในการดูแลของโรงพยาบาลชุมชนนั้น ส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ผู้ป่วยติดเตียง คนพิการ ผู้สูงอายุที่พึ่งพาตนเองไม่ได้  ซึ่งครอบครัวและชุมชนจำเป็นต้องดูแลอย่างใกล้ชิด ดังนั้น โรงพยาบาลชุมชนจึงเปรียบเสมือนที่พึ่งของชุมชน

โดยการจะเป็นที่พึ่งได้นั้น จำเป็นต้องพึ่งพาตนเองให้ได้ก่อน ปัจจัยสำคัญที่จะเสริมสร้างความคล่องตัวให้แก่โรงพยาบาลชุมชนก็คือ งบประมาณเพื่อผลิตบุคลากรการแพทย์ที่มีคุณภาพ การสร้างอาคารสถานที่

ตลอดจนองค์ความรู้ และเครื่องมือในการถ่ายทอดความรู้ที่จำเป็นให้แก่แต่ละชุมชน

            คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีตระหนักดีว่า “โรงพยาบาลชุมชน” มีศักยภาพในการขับเคลื่อนและพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวบ้าน  โดยเฉพาะผู้ด้อยโอกาส 

อีกทั้งเป็นที่ทำงานของแพทย์ใช้ทุนในสามปีแรก จึงได้จัดตั้ง “โครงการรามาธิบดีเพื่อโรงพยาบาลชุมชน” เพื่อสนับสนุนโรงพยาบาลชุมชนในการทำหน้าที่เป็นฟันเฟืองที่เข้มแข็ง

พึ่งพาตัวเองได้ เพื่อช่วยเหลือให้ชุมชนพึ่งพาตัวเองได้อย่างยั่งยืน

โครงการนี้ก่อตั้งขึ้นร่วมกับโรงพยาบาลชุมชน 4 แห่ง ได้แก่ โรงพยาบาลอุ้มผาง จ.ตาก โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย จ.เลย โรงพยาบาลน้ำพอง และโรงพยาบาลอุบลรัตน์ จ.ขอนแก่น

ซึ่งเป็นโรงพยาบาลเครือข่ายของคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี  จึงเป็นการส่งต่อความช่วยเหลือจากรุ่นสู่รุ่น

            วัตถุประสงค์หลักโครงการ ได้แก่

            1) เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยและผู้ยากไร้ได้เต็มศักยภาพ และให้ประชาชนในพื้นที่พึ่งพาตนเองได้

            2) เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนด้านระบบบริการสาธารณสุขและระบบสุขภาพชุมชนที่ดี และมีคุณภาพ

            3) เพื่อให้โรงพยาบาลชุมชนต้นแบบทั้ง 4 แห่ง  สามารถพึ่งตนเองได้ทางการเงินการคลังและกำลังคนในระยะยาว

            4) เพื่อสร้างนักบริบาลชุมชนเต็มเวลาให้แก่โรงพยาบาลชุมชนต้นแบบ 4 แห่ง และโรงพยาบาลที่สนใจอีก 19 แห่ง

            5) เพื่อสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาองค์ความรู้ให้โรงพยาบาลที่เข้าร่วมโครงการฯ นำชุดความรู้ไปพัฒนาระบบบริการ

               สาธารณสุขและระบบสุขภาพชุมชนให้ดีขึ้น

            ท้ายที่สุด คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี หวังเป็นอย่างยิ่งว่า โครงการนี้จะสามารถเป็นต้นแบบแก่โรงเรียนแพทย์อื่น ๆ เพื่อต่อยอดการสนับสนุนโรงพยาบาลชุมชนอย่างกว้างขวางมากขึ้น ซึ่งจะยิ่งช่วยเหลือคนในชุมชนได้มากยิ่งขึ้นด้วย

            ระยะเวลาดำเนินการโครงการเริ่มตั้งแต่ 1 มกราคม 2563 – 31 ธันวาคม 2565 ใช้งบประมาณมากกว่า 100 ล้านบาท  แบ่งเป็นการสนับสนุนสร้างศูนย์เรียนรู้และโครงการพิเศษ

เพื่อให้คนในชุมชนพึ่งพาตัวเองได้ให้แก่โรงพยาบาลชุมชนต้นแบบ 4 แห่ง และโรงพยาบาลที่สนใจเข้าร่วม 19 แห่ง จัดอบรมหลักสูตรสร้างนักบริบาลชุมชนให้แก่จิตอาสาแต่ละชุมชน

เพื่อผลิตบุคลากรที่มีคุณภาพสามารถเข้าถึงผู้คนในชุมชนได้อย่างแท้จริง การก่อสร้างและจัดซื้ออุปกรณ์ให้ห้องพักผู้ป่วยและศูนย์เรียนรู้

รวมถึงพัฒนาระบบภายในที่จำเป็นต่อการเรียนการสอนและการบริหารจัดการโรงพยาบาล ตลอดจนทุนการศึกษา ทุนวิจัยถอดบทเรียนอันเป็นองค์ความรู้สำหรับนักศึกษาแพทย์ และเครือข่ายชุมชนนักวิจัย

            ปัจจุบัน มีผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูง เป้าหมาย 4,000 คน ผู้พิการ 400 คน ผู้ป่วยติดเตียง 80 คน และสมาชิกในชุมชนนับหมื่นคน 

ในระยะยาวบุคลากรการแพทย์การสาธารณสุขและนักบริบาลชุมชนที่เกิดขึ้นจากโครงการนี้ เปรียบเสมือนการหว่านเมล็ดพืชที่เป็นกำลังสำคัญของชุมชนให้เติบโตและช่วยเหลือสังคมต่อไป

            นับเป็นจุดเริ่มต้นเล็ก ๆ ที่เป็นก้าวสำคัญในการสร้างรากฐานสาธารณสุขไทยให้มีความแข็งแรงอย่างยั่งยืน สมดังปณิธาน  ของการสร้างสุขภาพที่ดีอย่างยั่งยืนที่มูลนิธิรามาธิบดีฯ ได้ส่งต่อการให้สู่สังคมไทยมาตลอด 51 ปี

และยังคงเดินหน้าสร้างสะพานการให้นี้ให้ขยายวงไปยังชุมชนต่าง ๆ ทั่วประเทศต่อไป

#คำว่าให้ไม่สิ้นสุด